19.11.10

Καταπολεμώντας την Παιδική Φτώχεια

Των Laszlo Andor και Philippe Courard

Η περίοδος ύφεσης έχει τελειώσει, ωστόσο διανύουμε περίοδο όπου η οικονομική κρίση ενδέχεται να δημιουργήσει περαιτέρω κοινωνικές κρίσεις. Όπως και οι οικονομικές κρίσεις, οι κοινωνικές κρίσεις δεν περιορίζονται πλέον σε τοπικό επίπεδο. Ως εκ τούτου, προκύπτει η ανάγκη για διάλογο και χάραξη στρατηγικής σε ευρωπαϊκό επίπεδο με στόχο την αντιμετώπιση της συγκεκριμένης απειλής.

Ο Lazlo Andor
Αφήνοντας πίσω τους τα χρόνια της δημοσιονομικής επέκτασης, οι κυβερνήσεις προσπαθούν τώρα να ενοποιήσουν την κατάστασή τους. Οι περικοπές σε προβλεπόμενες ή παρούσες δαπάνες απειλούν τα σχολεία, τις υγειονομικές υπηρεσίες, τις υπηρεσίες προστασίας παιδιών και την περιφερειακή ανάπτυξη. Κατά συνέπεια, ενώ ήδη σημειώνεται άνοδος του ΑΕΠ και η ανεργία σύντομα θα αρχίσει να μειώνεται, επικρατεί όλο και περισσότερη ανησυχία για τις συνθήκες διαβίωσης όσων λαμβάνουν υποστήριξη, ή εξαρτώνται από κοινωνικές υπηρεσίες ή από την πρόνοια γενικότερα.

Όταν η ανεργία βρίσκεται στα ύψη και οι δημόσιες δαπάνες σε επιδόματα και κοινωνικές υπηρεσίες μειώνονται, οι πολυμελείς οικογένειες αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο της φτώχειας. Οι δυνατότητες αξιοπρεπούς διαβίωσης παύουν να υφίστανται, ειδικά σε ζώνες βιομηχανικής κατάρρευσης και υπανάπτυξης, καθώς και σε περιοχές όπου διαμένουν σε μεγάλο ποσοστό μετανάστες ή εθνικές μειονότητες. Τα παιδιά μεγαλώνουν με μεγάλες στερήσεις και διαφαίνεται ο κίνδυνος δημιουργίας μίας χαμένης γενιάς.

Επομένως, είναι η πιο κατάλληλη στιγμή να τεθεί η παιδική φτώχεια στην κορυφή των προτεραιοτήτων της Βελγικής Προεδρίας της ΕΕ. Στις 2-3 Σεπτεμβρίου, πραγματοποιήθηκε στο Marche-en-Famenne του Βελγίου διάσκεψη με τη συμμετοχή ειδικών, ιθυνόντων και κοινωνικών λειτουργών που ασχολούνται με την παιδική φροντίδα και ευημερία. Στόχος της διάσκεψης ήταν να ενισχυθούν οι δεσμεύσεις για την καταπολέμηση της παιδικής φτώχειας και για την προώθηση της ευημερίας των παιδιών.

Η διάσκεψη αποτέλεσε ορόσημο στη μάχη ενάντια στη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό. Οργανώθηκε από τη Βελγική Προεδρία και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η υιοθέτηση πρότασης για την καταπολέμηση της παιδικής φτώχειας και την προώθηση της ευημερίας των παιδιών μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2011, θα συνεισφέρει στον κοινό στόχο για την εξάλειψη της φτώχειας.

Στην Ευρώπη ζουν πάνω από 100 εκατομμύρια άτομα ηλικίας κάτω των 18 ετών. Περίπου 20% αυτών κινδυνεύει από τη φτώχεια. Τα ποσοστά κυμαίνονται από 12% και χαμηλότερα σε Δανία, Φινλανδία, Σουηδία, Κύπρο, Σλοβενία, Γερμανία, έως 22-23% σε Ηνωμένο Βασίλειο, Ελλάδα, Ιταλία, Λιθουανία, Πολωνία, Ρουμανία και Ισπανία. Υπάρχουν επίσης μεγάλες διαφορές μέσα στις ίδιες τις χώρες: για παράδειγμα στην Εσθονία, τα παιδιά που ζουν σε αγροτικές περιοχές πλήττονται από τη φτώχεια σε διπλάσιο ποσοστό σε σχέση με τα παιδιά σε αστικά κέντρα.

Ο Philippe Courard
Ο όρος «κοινωνικός αποκλεισμός» αναφέρεται σε σοβαρές περιπτώσεις. Η έμφαση στην ανάγκη αλληλεγγύης, δεν αφορά σε αρωγή ή φιλανθρωπία. Η εξάλειψη της παιδικής φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού πρέπει να θεωρηθεί θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα, εφόσον επιδιώκουμε τη βελτίωση της κατάστασης.

Η παγίδα της φτώχειας αποτελεί πραγματικότητα και ο μόνος τρόπος να αποτρέψουμε μελλοντικές γενιές φτωχών ενηλίκων που δυσπραγούν είναι να προσφέρουμε άμεσα στα παιδιά τους καλύτερη ζωή. Ένα παιδί που ζει σε ένα πυκνοκατοικημένο σπίτι, σε μολυσμένο περιβάλλον, ενδέχεται να τρέφεται λιγότερο υγιεινά και να έχει χαμηλότερες επιδόσεις στο σχολείο. Η επαρκής στέγαση και το οικογενειακό εισόδημα, η ποιοτική υγειονομική περίθαλψη και η οικογενειακή υποστήριξη αποτελούν απαραίτητα στοιχεία ώστε να νιώθουν τα παιδιά ασφάλεια και να διασφαλίζεται καλύτερο μέλλον για αυτά.

Η Ευρώπη λαμβάνει δράση σε πολιτικό, νομοθετικό και οικονομικό επίπεδο. Η στρατηγική «Ευρώπη 2020» έθεσε ως στόχο να βγάλει τουλάχιστον 20 εκατομμύρια Ευρωπαίους από τη φτώχεια μέσα στην επόμενη δεκαετία. Αυτός ο στόχος βασίζεται στην ειλικρινή δέσμευση όλων των κρατών μελών της ΕΕ για μια πιο δίκαιη και ενοποιημένη ΕΕ. Η μάχη ενάντια στην παιδική φτώχεια βρίσκεται στο κέντρο αυτής της προσπάθειας. Η ανάπτυξη πρέπει να αποκατασταθεί αλλά η οικονομική ανάπτυξη δε θα εξαλείψει από μόνη της την παιδική φτώχεια. Πρέπει να παρέχουμε συστηματικά τις κατάλληλες υπηρεσίες και τα συστήματα προστασίας.

Η εξάλειψη της φτώχειας στην Ευρώπη δεν αποτελεί άπιαστο όνειρο. Έχουμε στη διάθεσή μας αποτελεσματικά όργανα τα οποία μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε. Το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο παρέχει χρηματοδοτήσεις ύψους 2 εκατομμυρίων ευρώ ετησίως σε εθνικά προγράμματα που έχουν σκοπό να στηρίξουν την κοινωνική ενσωμάτωση. Συνολικά, το Ταμείο επενδύει 10 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως στην υποστήριξη ατόμων που προσπαθούν να βελτιώσουν τις δεξιότητές τους, να βρουν εργασία και να στήσουν τη δική τους επιχείρηση. Με αυτό τον τρόπο τα άτομα προστατεύονται από τη φτώχεια και τον αποκλεισμό και ως εκ τούτου μειώνεται και η παιδική φτώχεια.

Στα πλαίσια της προσπάθειας της ΕΕ για την κοινωνική ενσωμάτωση, κάθε κράτος μέλος πρέπει να αναπτύξει στρατηγικές και πολιτικές που να εστιάζουν στην πρώιμη παιδική ηλικία, βελτιώνοντας για παράδειγμα την πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη, στη στέγαση, στην εκπαίδευση και στις κοινωνικές υπηρεσίες. Οι παροχές των κυβερνήσεων που θα δίνονται απευθείας στα παιδιά θα είναι ταμεία καταπιστευμάτων για παιδιά, δωρεάν βιβλία και εκπαιδευτικό υλικό, δωρεάν σχολικά γεύματα, και πρόσβαση σε αθλήματα και πολιτισμικές εκδηλώσεις. Όλες αυτές οι παροχές πρέπει να συμπληρώσουν τις παγκόσμιες παροχές για τα παιδιά. Όλες αυτές οι επενδύσεις θα αποφέρουν καρπούς στο μέλλον. Οι χώρες που επενδύουν περισσότερο σε κοινωνικές παροχές τείνουν να έχουν χαμηλότερα ποσοστά παιδικής φτώχειας και υψηλότερα ποσοστά κοινωνικής συνοχής.

Παρόλο που η οικονομική κρίση αναστρέφει συγκεκριμένα οφέλη που αποκομίστηκαν με κόπο, κάποιες πρωτοβουλίες με λιγότερο συγκεκριμένο στόχο ενδεχομένως να βελτιώσουν σημαντικά τις ζωές των παιδιών, παρέχοντας προσιτές και ποιοτικές υπηρεσίες παιδικής μέριμνας, καθώς και ευέλικτο ωράριο εργασίας και γονική άδεια μετ΄ αποδοχών στους γονείς. Η παροχή παιδικής φροντίδας από πολύ μικρή ηλικία είναι σημαντικός παράγοντας για τη μείωση των ανισοτήτων. Τα τρίχρονα παιδιά γονιών ανώτερου μορφωτικού επιπέδου συχνά γνωρίζουν διπλάσιο λεξιλόγιο σε σχέση με παιδιά φτωχότερων και κατώτερου μορφωτικού επιπέδου οικογενειών. Το παραπάνω στοιχείο δείχνει πόσο σημαντικό είναι να καταβάλλονται προσπάθειες που στοχεύουν σε νεαρές ηλικίες.

Η πρόσβαση σε σχολεία όπου η συναισθηματική, κοινωνική και σωματική ανάπτυξη του παιδιού είναι ίσης σημασίας με τις ακαδημαϊκές του επιδόσεις, κρίνεται απαραίτητη για τις περισσότερες χώρες της ΕΕ. Ανάμεσα στις πιο ευάλωτες κοινωνικές ομάδες συγκαταλέγονται τα παιδιά με αναπηρίες, τα παιδιά των αιτούντων άσυλο, τα θύματα κακοποίησης, τα παιδιά που ζουν σε ιδιαίτερα φτωχές και απομονωμένες περιοχές, καθώς και παιδιά από οικογένειες μεταναστών και εθνικών μειονοτήτων, όπως οι 12 εκατομμύρια Ρομά, η μεγαλύτερη πληθυσμιακά μειονότητα στην ΕΕ.

Για να δώσουμε ένα πιο συγκεκριμένο παράδειγμα, ας πάμε στο Σλίβεν, την πόλη της Βουλγαρίας. Αυτή η ρημαγμένη πρώην βιομηχανική πόλη είναι γνωστή ως η πρωτεύουσα των Ρομά της χώρας επειδή το ένα τέταρτο του πληθυσμού της ανήκει στη συγκεκριμένη εθνική μειονότητα. Εδώ τα τοπικά σχολεία επενδύουν χρόνο και χρήμα διδάσκοντας τους Ρομά μαθητές για το παρελθόν τους και τις παραδόσεις τους, δίνοντάς τους έτσι αυτοπεποίθηση και αίσθηση ταυτότητας ώστε να μπορέσουν να βγουν από τη φτώχεια.

Τίθεται συχνά το ερώτημα της πρόσβασης σε συστήματα κοινωνικής πρόνοιας. Αυτό, όμως, το οποίο πραγματικά κοστίζει στην κοινωνία είναι η φτώχεια και ιδιαίτερα η παιδική φτώχεια. Οι μακροπρόθεσμες επενδύσεις με σκοπό την ευημερία και τη μόρφωση των παιδιών θα οδηγήσουν σε μείωση των κοινωνικών δαπανών στο μέλλον, καθώς και σε τόνωση της οικονομικής ανταγωνιστικότητας. Η εν λόγω προσέγγιση επιφέρει ανθρωπιστικά, πολιτικά και οικονομικά οφέλη.

* Ο Laszlo Andor είναι Ευρωπαίος Επίτροπος Απασχόλησης, Κοινωνικών Υποθέσεων και Κοινωνικής Ενσωμάτωσης, και ο Philippe Courard, Βέλγος Υπουργός Κοινωνικής Ενσωμάτωσης και Καταπολέμησης της Φτώχειας.

http://www.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathremote_1_19/11/2010_365337