Της ΕΛΕΝΑΣ ΓΑΛΑΝΟΠΟΥΛΟΥ
Το πρωτοπόρο Εθνικό Θέατρο της Αγγλίας εδώ και 17 χρόνια παραγγέλνει έργα ειδικά για νέους. Το «θέατρο για εφήβους» δειλά δειλά ξεκινά και στην Ελλάδα. Φέτος τουλάχιστον δύο παραστάσεις, το «DNA» και το «Respect», προσεγγίζουν τον σκληρό και κλειστό τους κόσμο
Διεκδικεί τον τίτλο της πιο γοητευτικής και της πιο δύσκολης ηλικίας. Η μετάβαση από την ανεμελιά των παιδικών χρόνων στην ενήλικη ζωή δεν είναι πάντοτε εύκολη.
Σίγουρα όχι για τους ήρωες των δύο εφηβικών παραστάσεων, που κάνουν πρεμιέρα το επόμενο διάστημα στην Αθήνα. Από τη μία είναι ο 16χρονος Τόμι, ο ήρωας του «Ρισπέκτ» του Τζακ Θορν (θέατρο «Χώρα»), που αφήνει τη ζεστασιά του δωματίου του και του υπολογιστή του, για να βγει στους δρόμους της κακόφημης γειτονιάς του, όταν μαθαίνει πως ο αδελφός του δολοφονήθηκε σε μια γωνιά της. Κι από την άλλη είναι η ανέμελη παρέα του «DNA» του Ντένις Κέλι, που μέσα σε μια βραδιά παρεκτρέπεται, με αποτέλεσμα να εξαφανιστεί ένας φίλος τους. Από εκεί και πέρα τα μέλη της καλούνται για πρώτη φορά να πάρουν σημαντικές αποφάσεις και καλούνται να πληρώσουν το τίμημά τους.
Οι έφηβοι νιώθουν έτσι κι αλλιώς πως τους έχουμε έξω από τον κόσμο μας. Λίγο-πολύ αυτό έκανε και το θέατρο στην Ελλάδα. Μέχρι πρόσφατα. Από τα παιδικά θεάματα με τις νεράιδες -έστω και με έναν κακό λύκο- περνάμε κατευθείαν στις παράστασεις για ενήλικο κοινό με αισθητικού τύπου ζητήματα και ελίτ σκηνικά ευρήματα να τίθενται στο επίκεντρο της αναζήτησης. Πολύ μακριά από τα ζητήματα που «καίνε» τους εφήβους παίρνοντας το βάφτισμα του πυρός στον πραγματικό κόσμο.
Στο εξωτερικό το λεγόμενο «θέατρο για εφήβους» ή «νεανικό θέατρο» (youth theater) έχει παράδοση χρόνων. Με κορωνίδα του τον δεκαεφτάχρονο θεσμό «Connections» του Εθνικού Θεάτρου της Αγγλίας, που παραγγέλνει σε καταξιωμένους συγγραφείς νέα έργα για να παιχτούν από νεανικές ομάδες με την προϋπόθεση να αφορούν τους προβληματισμούς και να κεντρίζουν το ενδιαφέρον των εφήβων, αλλά και να κινητοποιούν τη δημιουργικότητά τους.
Σπουδαίοι θεατρικοί συγγραφείς όπως οι Μαρκ Ρέιβενχιλ, Φίλιπ Ρίντλεϊ, Αλαν Εϊκμπουρν, Μόιρα Μπουφίνι και Ούρσουλα Ράνι Σάρμα έχουν κατά καιρούς γράψει για το «Connections», χαρίζοντας παράλληλα μερικές από τις πιο ευτυχείς στιγμές της σύγχρονης δραματουργίας της χώρας.
Στην Ελλάδα δεν υπάρχει φυσικά κάποια εξίσου οργανωμένη κίνηση αντίστοιχη με αυτήν της Μεγάλης Βρετανίας, των ΗΠΑ, αλλά και των σκανδιναβικών χωρών. Η πρώτη ηχηρή προσπάθεια καταγράφηκε δύο χρόνια πριν από το θέατρο «Χώρα» και τη θεατρική ομάδα Grasshoper της σκηνοθέτριας και παιδοψυχολόγου Σοφίας Βγενοπούλου με το «Chatroom». Πέντε χιλιάδες ήταν οι μαθητές γυμνασίων και λυκείων που παρακολούθησαν την παράσταση οργανωμένα σε ομάδες, αλλά και πλήθος μεμονωμένων εφήβων, μαζί με τους γονείς τους ή τις παρέες τους. Η ανταπόκριση ήταν παραπάνω κι από ενθαρρυντική. Η έμφυτη και επιτακτική ανάγκη των εφήβων για επικοινωνία και για αλήθεια αλλά και για μια μορφή τέχνης που επιτέλους μιλά τη γλώσσα τους έκανε την παράσταση πολλαπλά επιτυχημένη. Κι έδωσε το θάρρος στους ανθρώπους που πρωτοασχολήθηκαν να συνεχίσουν την προσπάθεια εδραίωσης του εφηβικού θεάτρου με την ελπίδα και της θεσμοθέτησής του.
Ετσι φέτος τα θεάματα που απευθύνονται «αποκλειστικά» σε εφήβους πολλαπλασιάστηκαν.
Η ομάδα «Grasshoper» της Σοφίας Βγενοπούλου, αυτή τη φορά κάτω από τη στέγη του Θεάτρου του Νέου Κόσμου, παρουσιάζει το «DNA» του βραβευμένου Ντένις Κέλι, που, ξεπηδώντας το 2007 από το πρόγραμμα «Connections», εντάχθηκε στο ρεπερτόριο του Εθνικού Θεάτρου της Αγγλίας την επόμενη χρονιά με επαγγελματίες ηθοποιούς. Από τότε παρουσιάστηκε με μεγάλη επιτυχία σε διάφορες χώρες. Φέτος ανήκει στο ρεπερτόριο του Deutches Theater. Την άνοιξη μάλιστα σχεδιάζουν να οργανώσουν ένα μίνι φεστιβάλ σε συνεργασία με σχολεία της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, με έργα που θα προκύψουν μέσω εργαστηρίου δημιουργικής γραφής και θα παρουσιαστούν από τους ίδιους.
Το θέατρο «Χώρα» συνεχίζει κι αυτό την προσπάθεια δημιουργίας μιας εφηβικής σκηνής στους χώρους του με το έργο «Respect» του Τζακ Θορν, προερχόμενο κι αυτό από το «Connections» του 2008, σε σκηνοθεσία της θεατρολόγου Τζωρτζίνας Κακουδάκη.
Στο παιχνίδι μπαίνει και το Εθνικό Θέατρο ανεβάζοντας την «Αντιγόνη» του Σοφοκλή σε σκηνοθεσία Τάκη Τζαμαργιά που περιοδεύει σε σχολεία της Αττικής από 23 Νοεμβρίου. Οι μαθητές θα έχουν τη δυνατότητα να δουν πώς μετατρέπεται σε ζωντανό θέατρο η σχολική ύλη τους.*
Δεκαεξάχρονα αντιμέτωπα με τη βία
Στο «DNA», όταν τα δεκαεξάχρονα παιδιά παρεκτρέπονται, έρχονται αντιμέτωπα με τις ευθύνες τους και αναζητούν τη συναισθηματική και προσωπική τους ασφάλεια.
Το «Ρισπέκτ» του Τζακ Θορν μεταγράφει τον μύθο της Αντιγόνης
Το ζήτημα είναι όμως πώς ορίζει ο καθένας την ασφάλεια και πού την αναζητεί; Στην ολοκληρωτική αφομοίωση σε μια ομάδα, ό,τι κι αν αυτό υπαγορεύει; Στη σύγκρουση και τον εξαναγκασμό των άλλων; Στην εξασφάλιση της δικής του επικράτησης στους άλλους και στην επίρριψη ευθυνών; Ή σε μια πραγματική και ολοκληρωμένη σχέση εμπιστοσύνης και αλληλοστήριξης; Και ποιο θα είναι το τίμημα για κάθε επιλογή που καθένας θα πληρώσει;
Μέσα από τη διαδρομή κάποιων από τους ήρωες, το έργο κάνει μια έκκληση για μια κοινωνία συμπόνοιας και ανοχής στη διαφορετικότητα, και θέτει το ερώτημα αν μπορεί το ανθρώπινο είδος να το πετύχει... «Πάντως», λέει η Λία, μία εκ των ηρωίδων του έργου, «στο DNA μας είναι γραμμένο ότι μπορούμε»...
Ακολουθώντας τη διαδρομή των ηρώων του «DNA», οι έφηβοι που θα παρακολουθήσουν την παράσταση θα βρεθούν σε αντίστοιχα διλήμματα και θα έρθουν αντιμέτωποι με το τίμημα που τελικά καλούμαστε να πληρώσουμε, σε κάθε μας επιλογή.
Στόχος της δημιουργικής ομάδας είναι να δώσει τη δυνατότητα στους εφήβους -αλλά και σε γονείς και εκπαιδευτικούς- να αναμετρηθούν με καίρια ζητήματα της ζωής τους και της εποχής μας μέσα από μια παράσταση υψηλής αισθητικής. Στο κέντρο του ενδιαφέροντος της καλλιτεχνικής ομάδας, αλλά και των έμπειρων θεατρολόγων που εργάζονται για την παράσταση, είναι η πρόληψη και η αντιμετώπιση της επιθετικότητας και της ψυχολογικής και κάθε είδους βίας μεταξύ συνομηλίκων. Σ' αυτό το πλαίσιο, ειδικά για τα σχολεία και σε συνεργασία με ειδικευμένους θεατρολόγους, προβλέπονται επιλεγμένες συμπληρωματικές δράσεις (δημιουργία εκπαιδευτικού πακέτου, διοργάνωση διαδραστικών θεατρικών εργαστηρίων & εργαστηρίων θεατρικής γραφής), οι οποίες θα στηρίξουν τους εκπαιδευτικούς που θα αναλάβουν να επεξεργαστούν με τους μαθητές τους τα θέματα της παράστασης.
Τον προκλητικό του χαρακτήρα/ιδίωμα αλλά και εν πολλοίς την υπόθεση του «Respect» μαρτυρά ο αυθεντικός τίτλος της παράστασης, που στην ελληνική μετάφραση του Αντώνη Γαλέου μετακινήθηκε στη θέση του υπότιτλου: «Θάβοντας τον αδελφό σου στο πεζοδρόμιο».
«Πρόκειται για μια σύγχρονη ανάγνωση του μύθου της Αντιγόνης», μας εξηγεί η Τζωρτζίνα Κακουδάκη. «Μόνο που ο Θορν δεν κάνει ποιητικό θέατρο, αλλά το κατεβάζει ένα επίπεδο κάτω, το κάνει πιο απλό και πιο κατανοητό. Ο Τόμι, στην προσπάθειά του να εξιχνιάσει τους λόγους για τους οποίους δολοφονήθηκε ο αδελφός του, θα διαπιστώσει πως τελικά δεν τον γνώριζε καθόλου. Μέσα στη διαδρομή αυτή θα ανακαλύψει εκ των υστέρων ποιος ήταν ο αδελφός του, αλλά και τον ίδιο του τον εαυτό».
info:- «DNA» του Ντένις Κέλι από 15 Νοεμβρίου στο Θέατρο του Νέου Κόσμου (Αντισθένους και Θαρύπου, τηλ.: 210-9212900). Μετάφραση: Εκτορας Λυγίζος, σκηνοθεσία: Σοφία Βγενοπούλου. Παραστάσεις: Κυριακή και Δευτέρα στις 9 μ.μ., Τετάρτη, Παρασκευή και Σάββατο στις 7 μ.μ. Αλλά και πρωινές, κατόπιν συνεννόησης.
- «Ρισπέκτ» (Θάβοντας τον αδελφό σου στο πεζοδρόμιο) του Τζακ Θορν, από 31 Οκτωβρίου στο θέατρο «Χώρα» (Αμοργού 20, Κυψέλη, τηλ.: 210-8673945). Μετάφραση: Αντώνης Γαλέος, σκηνοθεσία: Τζωρτζίνα Κακουδάκη. Κυριακή στις 7 μ.μ. και πρωινές για σχολεία.
Το ζήτημα είναι όμως πώς ορίζει ο καθένας την ασφάλεια και πού την αναζητεί; Στην ολοκληρωτική αφομοίωση σε μια ομάδα, ό,τι κι αν αυτό υπαγορεύει; Στη σύγκρουση και τον εξαναγκασμό των άλλων; Στην εξασφάλιση της δικής του επικράτησης στους άλλους και στην επίρριψη ευθυνών; Ή σε μια πραγματική και ολοκληρωμένη σχέση εμπιστοσύνης και αλληλοστήριξης; Και ποιο θα είναι το τίμημα για κάθε επιλογή που καθένας θα πληρώσει;
Μέσα από τη διαδρομή κάποιων από τους ήρωες, το έργο κάνει μια έκκληση για μια κοινωνία συμπόνοιας και ανοχής στη διαφορετικότητα, και θέτει το ερώτημα αν μπορεί το ανθρώπινο είδος να το πετύχει... «Πάντως», λέει η Λία, μία εκ των ηρωίδων του έργου, «στο DNA μας είναι γραμμένο ότι μπορούμε»...
Ακολουθώντας τη διαδρομή των ηρώων του «DNA», οι έφηβοι που θα παρακολουθήσουν την παράσταση θα βρεθούν σε αντίστοιχα διλήμματα και θα έρθουν αντιμέτωποι με το τίμημα που τελικά καλούμαστε να πληρώσουμε, σε κάθε μας επιλογή.
Στόχος της δημιουργικής ομάδας είναι να δώσει τη δυνατότητα στους εφήβους -αλλά και σε γονείς και εκπαιδευτικούς- να αναμετρηθούν με καίρια ζητήματα της ζωής τους και της εποχής μας μέσα από μια παράσταση υψηλής αισθητικής. Στο κέντρο του ενδιαφέροντος της καλλιτεχνικής ομάδας, αλλά και των έμπειρων θεατρολόγων που εργάζονται για την παράσταση, είναι η πρόληψη και η αντιμετώπιση της επιθετικότητας και της ψυχολογικής και κάθε είδους βίας μεταξύ συνομηλίκων. Σ' αυτό το πλαίσιο, ειδικά για τα σχολεία και σε συνεργασία με ειδικευμένους θεατρολόγους, προβλέπονται επιλεγμένες συμπληρωματικές δράσεις (δημιουργία εκπαιδευτικού πακέτου, διοργάνωση διαδραστικών θεατρικών εργαστηρίων & εργαστηρίων θεατρικής γραφής), οι οποίες θα στηρίξουν τους εκπαιδευτικούς που θα αναλάβουν να επεξεργαστούν με τους μαθητές τους τα θέματα της παράστασης.
Τον προκλητικό του χαρακτήρα/ιδίωμα αλλά και εν πολλοίς την υπόθεση του «Respect» μαρτυρά ο αυθεντικός τίτλος της παράστασης, που στην ελληνική μετάφραση του Αντώνη Γαλέου μετακινήθηκε στη θέση του υπότιτλου: «Θάβοντας τον αδελφό σου στο πεζοδρόμιο».
«Πρόκειται για μια σύγχρονη ανάγνωση του μύθου της Αντιγόνης», μας εξηγεί η Τζωρτζίνα Κακουδάκη. «Μόνο που ο Θορν δεν κάνει ποιητικό θέατρο, αλλά το κατεβάζει ένα επίπεδο κάτω, το κάνει πιο απλό και πιο κατανοητό. Ο Τόμι, στην προσπάθειά του να εξιχνιάσει τους λόγους για τους οποίους δολοφονήθηκε ο αδελφός του, θα διαπιστώσει πως τελικά δεν τον γνώριζε καθόλου. Μέσα στη διαδρομή αυτή θα ανακαλύψει εκ των υστέρων ποιος ήταν ο αδελφός του, αλλά και τον ίδιο του τον εαυτό».
info:- «DNA» του Ντένις Κέλι από 15 Νοεμβρίου στο Θέατρο του Νέου Κόσμου (Αντισθένους και Θαρύπου, τηλ.: 210-9212900). Μετάφραση: Εκτορας Λυγίζος, σκηνοθεσία: Σοφία Βγενοπούλου. Παραστάσεις: Κυριακή και Δευτέρα στις 9 μ.μ., Τετάρτη, Παρασκευή και Σάββατο στις 7 μ.μ. Αλλά και πρωινές, κατόπιν συνεννόησης.
- «Ρισπέκτ» (Θάβοντας τον αδελφό σου στο πεζοδρόμιο) του Τζακ Θορν, από 31 Οκτωβρίου στο θέατρο «Χώρα» (Αμοργού 20, Κυψέλη, τηλ.: 210-8673945). Μετάφραση: Αντώνης Γαλέος, σκηνοθεσία: Τζωρτζίνα Κακουδάκη. Κυριακή στις 7 μ.μ. και πρωινές για σχολεία.
http://www.enet.gr/?i=news.el.texnes&id=208954
